Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι μια θαυμαστή «μηχανή» που μπορεί να αντισταθεί σε φοβερές κακουχίες. Αντέχει σοβαρούς τραυματισμούς, την έλλειψη τροφής και τις ακραίες καιρικές συνθήκες, όμως χωρίς οξυγόνο «εγκαταλείπει» μέσα σε μερικά λεπτά.
Το οξυγόνο είναι συνώνυμο με κάθε μορφή ζωής. Γιατί όμως ο αέρας που αναπνέουμε είναι τόσο καθοριστικός για την ύπαρξή μας; Πόσο μπορούμε να αντέξουμε χωρίς να πάρουμε ανάσα και πόσος χρόνος χρειάζεται για να υποστούν τα ζωτικά όργανα ανεπανόρθωτες βλάβες;
Γνωρίζουμε ότι το αίμα είναι απαραίτητο για την επιβίωση του ανθρώπινου οργανισμού, όμως η σημασία του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διαδικασία της οξυγόνωσης. Ο άνθρωπος είναι αερόβιο ον, δηλαδή χρειάζεται το οξυγόνο για να επιβιώσει και να απελευθερώσει ενέργεια. Χωρίς οξυγόνο, τα κύτταρα δεν μπορούν να απελευθερώσουν την ενέργεια από τις τροφές και επομένως πεθαίνουν.
Η αναπνοή είναι μια αυτοματοποιημένη διαδικασία που ελέγχεται από τον εγκέφαλο. Το ίδιο ισχύει και για τον καρδιακό παλμό, την αρτηριακή πίεση και την πέψη.
Αν και οι επιστήμονες δεν είναι βέβαιοι πόσος χρόνος χρειάζεται για να προκύψουν ανεπανόρθωτες βλάβες από την έλλειψη οξυγόνου, έχουν μελετήσει ορισμένα παράδοξα περιστατικά ώστε να καταλήξουν σε μια σχετικά ακριβή εκτίμηση.
Συνήθως κρατάμε την αναπνοή μας όταν κάνουμε βουτιά στη θάλασσα ή όταν θέλουμε να αποφύγουμε μια δυσάρεστη μυρωδιά που πλανάται στο χώρο. Κατά τα άλλα, δεν φαίνεται να υπάρχουν και πολλοί –λογικοί– λόγοι να αποτρέψουμε τη φυσιολογική εξέλιξη της οξυγόνωσης του οργανισμού μας. Κατά μέσο όρο, μπορούμε να κρατήσουμε την αναπνοή μας για 30 με 60 δευτερόλεπτα. Εάν κάποιος πιέσει τον εαυτό του να αποφύγει τη ζωτική εισπνοή για 2 ή και περισσότερα λεπτά, τότε θα καταλήξει να χάσει τις αισθήσεις του. Τότε, ο εγκέφαλος θα δώσει αυτομάτως εντολή να εκκινήσει ξανά η διαδικασία της αναπνοής, χωρίς να μπορούμε να το ελέγξουμε. Γι' αυτό και είναι αδύνατο να αυτοκτονήσει κάποιος κρατώντας ηθελημένα την αναπνοή του.
Ορισμένα άτομα, κυρίως δύτες, περνούν από ειδική εκπαίδευση ώστε να αντέχουν χωρίς οξυγόνο για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Το παγκόσμιο ρεκόρ σημειώθηκε το 2012 και το κατέχει ο Δανός δύτης Stig Severinsen, ο οποίος κατάφερε να αντέξει χωρίς οξυγόνο για 22 λεπτά!
Αρκετές μελέτες έχουν εστιάσει τους εμπλεκόμενους παράγοντες που επιτρέπουν σε κάποιον να κρατά την αναπνοή του για αρκετά λεπτά. Μία εξ αυτών έδειξε ότι οι ψαράδες στη Βραζιλία που βουτούν για να αλιεύσουν έχουν αρκετά μεγαλύτερους πνεύμονες από το μέσο άνθρωπο, ενώ μία άλλη που αφορούσε σε Κορεάτες και Κινέζους δύτες μαργαριταριών έδειξε ότι το σώμα τους κατακλύζεται με 10% περισσότερα ερυθρά αιμοσφαίρια όταν βουτούν στη θάλασσα.
Και η ψυχολογική κατάσταση όμως παίζει ρόλο στην όλη διαδικασία. Οι δύτες συχνά δηλώνουν πως φτάνουν στην απόλυτη χαλάρωση πριν την κατάδυση ώστε να βελτιστοποιήσουν τις μεταβολικές τους λειτουργίες και να εξοικονομήσουν οξυγόνο.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, λίγα λεπτά χωρίς οξυγόνο είναι αρκετά για να επέλθει ο θάνατος. Τα κύτταρα αρχίζουν να πεθαίνουν εάν δεν έχουν στη διάθεσή τους το οξυγόνο που θα τους επιτρέψει να χρησιμοποιήσουν ενέργεια. Αυτό συμβαίνει σε ολόκληρο το σώμα, όμως η έλλειψη οξυγόνου στον εγκέφαλο είναι η πιο καθοριστική. Ο εγκέφαλος καταναλώνει περίπου το 20% του οξυγόνου που υπάρχει στο σώμα. Εάν δεν λάβει τις ποσότητες οξυγόνου που χρειάζεται, ο κίνδυνος μόνιμης εγκεφαλικής βλάβης –και κατ' επέκταση θανάτου– είναι εξαιρετικά αυξημένος.
ΠΗΓΗ: onmed.gr
